Eşanjör Yedek Parça
Tam bir mühendislik harikası olan eşanjör, farklı sıcaklıklardaki iki akışkanın birbirine karışmaksızın ısı transferini mümkün kılan ısı değiştirici sistemlerdir. Kullanım alanı oldukça geniş olan eşanjör birçok parçanın bir araya gelmesi ile oluşur. Plakalı ve borulu tipli çeşitleri olan eşanjör parçalarının her biri önemli işleve sahip bileşenlerdir.
Eşanjör Plakaları
Plakalı eşanjörün en önemli parçalarından biri olan plakalar ısı transferini sağlayan ana bileşenlerdir. Paslanmaz çelik, nikel veya titanyum gibi farklı malzemelerden yapılabilir. Borulu eşanjöre göre birçok avantaja sahip olan plakalı eşanjörlerde iki akışkan plakalar yardımı ile birbirinden ayrılır. Isı transferinin gerçekleşmesini sağlayan plakalar, transfer sırasında ortaya çıkabilecek ısı kaybını engelleyen tesisat elemanlarıdır.
Belli sayıda plakalardan oluşan ve bu plaka demeti sayesinde ısı transferinde maksimum verime sahip olan plakalı eşanjör, demet halinde plakalı gövdeye sahiptir. Plakalar üst ve alt taşıyıcı çubukların arasında dizilidir. Saplama ve cıvatalarla sıkıştırılan plakaların dizilimi, sıcaklıkları farklı iki akışkanın birbirine temas etmeden akmasını sağlayacak şekildedir. Kapasiteyi arttırmak veya azaltmak amacı ile plaka ilavesi yapılabilir veya plaka çıkarılabilir.
Eşanjör Conta (Gasket)
Plakalı eşanjör contası plakalar arasındaki sızdırmazlığı sağlar. Conta malzemeleri NBR, HNBR, EPDM, FKM, Neoprene veya silikondur. Eşanjörde kullanılan contaların akış contası, ilk plaka contası ve yaka contası olarak çeşitleri bulunur. Adeta verimliliğin anahtarı olan eşanjör contası, ısı transferi ve sıvı akışkanının optimize edilmesinde önemli rol oynar. Sıcaklık değişimini en etkili şekilde kontrol etmede ve enerji verimliliğini arttırmada etkili olan elemanlardır. Conta, ısının borunun iç kısmından dış kısmına aktarılmasına yardımcı olmakta, gıdadan kimyaya birçok farklı sektörde yaygın şekilde kullanılan plakalı eşanjörün parçalarından biri olarak işleyişte önemli rol oynamaktadır.
Metal veya plastik malzemeden üretilen contaların kendi kendini onarma özelliği olsa da periyodik olarak değiştirilmesi maksimum verim için son derece önemlidir.
Eşanjör Bağlantı Cıvataları
Plakalı eşanjörde kullanılan malzemeler son derece önemli olup plakalı eşanjör parçalarından biri de bağlantı cıvatalarıdır. Bağlantı elemanı veya parçası olarak tanımlanan bağlantı cıvataları, eşanjörü sıkıştırarak plakaların bir arada kalmasını sağlar. Plakalı eşanjörde sıcaklıkları farklı iki sıvıdan biri plakanın ön yüzeyine diğeri ise arka yüzeyine temas etmektedir. Akışkanlar hiçbir zaman birbirine karışmaz ve aynı plaka boşluğuna akış olmaz. Plakaların bir arada aynı pozisyonda kalmasını sağlayan eşanjör bağlantı cıvataları, eşanjörün maksimum verimle çalışmasında etkili olan önemli eşanjör parçalarından biridir.
Eşanjör Taşıyıcı Çubuk
Eşanjör taşıyıcı çubukları, plakaların yerleştirildiği ve desteklendiği çubuklardır. Taşıma çubukları olarak ta tanımlanan taşıyıcı çubuklar gövdeler arasında adeta kılavuz görevi yapmaktadır. Plakalar taşıyıcı çubuklar sayesinde birbirine paralel olarak dizilir ve plakaların sabitlenmesinde önemli rol oynar. Gıda sektöründe kullanılan plakalı eşanjörlerde taşıyıcı çubuklar paslanmaz malzemeli olup, hijyenin ikinci planda olduğu sektörlerde kullanılan plakalı eşanjörlerde galvaniz kaplama karbon çelik taşıyıcı çubuklar kullanılmaktadır.
Eşanör İtici Çubuk
İtici çubuk, plakalı eşanjörde plakaları hareket ettirip sıkıştırmayı kolaylaştıran parçalardır. Plakalı eşanjör, birbirine paralel plaka demetinden oluşan bir yapıdadır. İnce metal plakaların yüzeyi girintili-çıkıntılı veya dalgalı-düz olabilir. Bakım ve temizliği kolay olan plakalı eşanjörlerde plakaların hareket ettirilmesinde, sıkıştırılmasında veya plaka ekleme-çıkarmada itici çubuklar devreye girer.
Plakalı eşanjörler sökülebilir tip, yarı kaynaklı tip, kaynaklı tip ve lehimli tip olara çeşitleri bulunan ısı değiştiricilerdir. Verimli bir ısı eşanjör çeşidi olan plakalı eşanörlerde itici contalar sayesinde plakalar kolay bir şekilde hareket ettirilir ve sıkıştırılabilir.
Eşanjör Çerçevesi
Plakalı eşanjörler, bir dizi ince metal plaka ve diğer bileşenlerden oluşan ve ısı transferi yapmak için oluşturulan sistemlerdir. Plakaları ve diğer bileşenleri bir arada tutan yapısal bileşen ise eşanjör çerçevesidir. Eşanjör çerçevesi içerisinde tüm eşanjör parçaları tasarlanan formda ve düzende bir aradadır. Kullanım alanına göre plaka sayısı onlardan yüzlere değişen sayıdadır. Isı değişim yüzeyi ve türbülansı arttırmak için plakalar genelde oluklu tasarlanmaktadır. Paslanmaz çelik, titanyum veya alüminyum gibi malzemelerden üretilen plaka ve diğer eşanjör parçaları eşanjör çerçevesi içerisinde düzenli ve bir arada konumlanmıştır.
Eşanjör Sıkıştırma Plakası
Plakalı eşanjörde verimi etkileyen en önemli parçalardan biri de sıkıştırma plakasıdır. Basınç kaybının ortaya çıkması veya bir diğer tabirle basınç düşümünde sistem maksimum verimle çalışamaz hale gelir. Eşanjör sıkıştırma plakası, plakaları sıkıştırarak aralarındaki basıncı düzenler. Plakalar contaları gövdeye bakacak şekilde monte edilmekte, sıkıştırma plakası ile sıkıştırılarak plakalar arasındaki basıncın düzeli olması sağlanmaktadır. Sıkıştırma plakası, sıkıştırma kuvvetini eşit şekilde dağıtarak sabitlenmesini ve basınç farkının ortadan kalkmasını sağlar.
Çalışma şartlarına göre plaka sayısı arttırılıp azaltılabilen plakalı eşanjörlerde plakaları sıkıştırmada sıkıştırma plakası devreye girer. Plaka ekleme veya çıkarma son derece kolay olup sıkıştırma işlemi ne çok fazla ne de az olmalıdır. Gereğinden fazla sıkıştırma yapıldığında plaka yüzeyinin deforme olma riski mevcuttur.
Eşanjör Flanşlar
Eşanjörde her bir parçanın görevi bir akışkandan diğerine ısı transferinin yapılmasında rol oynamaktır. Boru bağlantılarını eşanjöre sabitleyen elemanlar olan flanşlar, boruların sızdırmaz şekilde birbirine bağlanmasını sağlar. Eşanjörde sızdırmazlık son derece önemli bir konudur. Almanca karşılığı “Flansch” olan flanş, dairesel yapıda bağlantı elemanıdır. Boru ve vana gibi ekipmanları birbirine bağlayarak sistemde sızdırmazlığı sağlar. Demir, çelik, alüminyum veya plastik malzemeden üretilmekte olup, basınç ve sıcaklık kriterleri göz önünde bulundurularak seçim yapılır.
Montaj gereksinimini karşılamada önemli rol oynayan flanşlar, boru bağlantılarını eşanjöre sabitleyerek eşanjörün maksimum verimle çalışmasına katkıda bulunur. İster standart tasarım ister prosese özel tasarım olsun, yüksek ısı transfer verimliliği için eşanjör flanşı seçimi önemlidir. Flanş ölçüleri tesisat basınç değeri, sıcaklık değeri, tesisat boru çapı ve flanş malzemesine göre değişmektedir.
Eşanjör Basınç Emniyet Valfleri
Maksimum basıncı ayarlamada ve aşırı yüklenmeye karşı cihazı korumada önemli rol oynayan basınç emniyet valfleri, sistem içinde aşırı basıncı önleyen elemanlardır. Basınç kontrol valfi veya emniyet ventili olarak ta tanımlanmakta olup, cihaza aşırı yüklenmenin önüne geçer. Isıtma sistemlerinde basınç kontrolünde kullanılan basınç emniyet valfleri, ısı iletken sıvı basıncının istenen düzeyde olmasına yardımcı olan bir parçadır.
Basınç emniyet valfleri aşırı basıncın tahliye edilmesini sağlayarak normal basınç düzeyinde çalışma ile sistemin maksimum verimle çalışmasına yardımcı olur. Yüksek basınç oluşumunda sistemin zarar görme riski ortaya çıkar. Oluşabilecek tehlikeli durumlar ve arızalar basınç emniyet valfleri sayesinde engellenmiş olur.
Eşanjör Boşaltma Vanası
Eşanjör boşaltma vanası veya diğer tanımı ile eşanjör tahliye vanası, eşanjörün içinde biriken sıvıların boşaltılmasını sağlamaktadır. Herhangi bir fiziksel temas olmadan iki farklı sıcaklıktaki sıvı veya gaz akışkan arasında ısı transferini sağlayan bir sistem olan eşanjörde zaman içinde biriken sıvılar boşaltma vanası kullanılarak tahliye edilir. Eşanjör periyodik bakımında boşaltma vanası açılır ve tahliye sağlanır.
Eşanjörlerin uzun ömürlü olması ve kullanım süresince maksimum verimle çalışması için periyodik bakımların ve gerekli kontrollerin yapılması önemlidir. Birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan deformasyon ve kirlilik verimliliği olumsuz etkileyen unsurlardır. Birikmiş sıvı, tortu ve kirlerin düzenli olarak boşaltma vanası açılarak tahliye edilmesi cihazın ömrünü uzatan ve verimliliğini etkileyen bir uygulamadır. Bakım yapılırken boşaltma vanası sökülür ve cihazın içinde birikmiş su boşaltılır. Tortu varsa kontrol edilir ve gerekli temizlik yapılır. Böylece cihaz ilk günkü verimliliğinde çalışmaya devam eder.
